Trong dân ca, “Lý nhỏ sáo” là điệu lý đã trở nên tân tiến lên tương đối nhiều dị bản, có mặt ở cả ba miền bắc bộ - Trung – phái nam trên nước nhà ta. Cũng tương tự một số điệu lý khác ở nam giới Bộ, “Lý con sáo” theo chân của tín đồ lưu dân mang đến vùng khu đất phương phái mạnh trong quy trình khẩn hoang, mở đất.
Bạn đang xem: Phân tích lý con sáo sang sông
Đến đây, “Lý nhỏ sáo” sở hữu đậm dấu ấn của con người, vùng đất khu vực này. Từ trong dân gian, “Lý nhỏ sáo phái nam Bộ tất cả sự cách tân và phát triển và biến chuyển một bài bản quen thuộc, thông dụng đi vào các sáng tác siêng nghiệp, trong số đó có vọng cổ - một chuyên nghiệp cổ nhạc thịnh hành và cải lương - một loại hình nghệ thuật rất dị của nam giới Bộ.
Ảnh minh họa
1. Bao gồm về Lý bé sáo cùng Lý con sáo nam giới Bộ
“Ai đem bé sáo sang trọng sông
Để cho nhỏ sáo sổ lồng bay xa”
Từ câu ca dao trên, bạn ta sẽ xướng lên vô số làn đường điệu khác nhau. Theo thống kê trong phòng nghiên cứu vớt Lư duy nhất Vũ - Lê Giang trong công trình “Lý trong dân ca bạn Việt” thì dân ca ba miền bắc bộ - Trung - Nam gồm 42 bài bác “Lý bé sáo”. Cạnh bên sự đa dạng và phong phú về làn điệu, phụ thuộc vào phương ngữ từng khu vực mà ca từ trong “Lý nhỏ sáo” trải nhiều năm khắp ba miền có không ít những điểm sáng khác nhau về ca từ trong lời ca dao cho tới những giờ đồng hồ đệm, tiếng đưa hơi trong bài xích lý.
Ví dụ:
“Lý bé sáo sang sông” vào hát quan họ tp bắc ninh mang phong thái quan họ, gồm có tiếng đệm thường sẽ có trong hát quan họ như “ấy mấy tín đồ đôi tín đồ ơi”, “ tình tình”, “tình bằng ”, kết phù hợp với tiếng gửi hơi “i… i…”, “a.. A… ”…
Ai mang con sáo lịch sự sông này quý phái sông. Để cho là bé sáo đôi ấy mấy fan là đôi fan ơi nhưng mà này cũng có (a) sổ lồng mà lại này cũng có a sổ lồng tình tình cất cánh con sáo cất cánh tình tình cất cánh con sáo bay…
“Lý bé sáo” (Thừa Thiên - Huế) thông thường có tiếng chuyển hơi “ư… hư…ư” hoặc “ư…ư…ư…”, giờ đệm hay là “ơi người ơi”, “tình bằng”, “làm răng”… làn điệu mang dư âm sâu lắng, dịu nhàng, thâm trầm. Đó cũng là chất giọng đặc thù của tín đồ Huế.
Ai đem con sáo sang sông nhằm cho, làm cho con sáo ơi người ơi sổ lồng ơi bạn ơi cất cánh xa, sổ lồng ơi người ơi cất cánh xa.
Đến với vùng đất Nam Bộ, Lý nhỏ sáo cải cách và phát triển mạnh mẽ. Lý con sáo sinh sống Nam Bộ sở hữu đến 23 bài trong những tổng 42 bài xích Lý nhỏ sáo của cả nước. Khi hát, giờ đệm vào Lý nhỏ sáo Nam cỗ rất phong phú, rất đặc trưng như “ơ rường ơ oa tu hỡi”, “ôi phụ nữ ôi”, “thiềng thị ơi”, “lu là”, “hò xự xang”, “cống xế xang”,… Tiếng chuyển hơi đơn giản, mộc mạc, hay là “ơ…ơ…”, một vài ít là “ưng, ưng…ưng…” giỏi ư…ư…ư”.
Ví dụ:
Ợ… ợ… Ai xui mà bé sáo dòng nó thanh lịch sông mẫu nó quý phái sông (ơ). Do đó cái mà con sáo ợ…ợ… sổ lồng mẫu kìa cất cánh xa, loại kìa cất cánh xa, loại lý sông mã, dòng lý xàng xê. Đôi ta về thiềng thị ơi sáo cất cánh ơi. Đôi ta về thiềng thị ơi sáo cất cánh ơi… <4, tr.263>
Những câu ca dao thường cần thiết xác định chính xác thời điểm, hoàn cảnh ra đời, không tính trừ một số bài ca dao lắp với với sự kiện, nhân vật kế hoạch sử. Về câu ca dao “Ai đem con sáo lịch sự sông. Để cho bé sáo sổ lồng cất cánh xa”, tất cả một vài câu chuyện gắn cùng với câu ca dao này.
Theo “Quốc văn đời Tây Sơn”, dân gian tương truyền năm 1786, Nguyễn Hữu Chỉnh rước quân ra Bắc Hà diệt Trịnh phù Lê rồi được ngơi nghỉ lại giúp trấn thủ Bắc Hà. Sau đó, Nguyễn Hữu Chỉnh được vua Lê Chiêu Thống phong tước quận Bằng, dọc ngang ở Bắc Hà, đòi đất Nghệ An, ngang nhiên giành giật với Nguyễn Huệ.
Vì thế, đương thời có câu “Ai đem bé sáo quý phái sông. Bắt buộc chi con sáo sổ lồng sáo bay” <5, tr.56>.
Theo mẩu chuyện tác mang Minh Phương xem tư vấn đăng trong tạp chí văn hóa Bình Trị Thiên số 8-1980, thời trước có anh học tập trò yêu một cô nàng bên tê sông cùng cũng được cô gái yêu lại. Một hôm trên đường đi chợ về, cô bé ghé thăm anh nhưng anh không có nhà. Cô nàng xách lồng chim sáo mang đến với ý mong anh sang nhà mình để nhấn lại nhỏ sáo. Mà lại anh nhút nhát không sang, rồi cô gái cũng vô ý làm bé sáo cất cánh mất. Thời gian sau, một chàng trai khác ở thị thành về quê chạm mặt cô gái, ngỏ ý với cô với cô đang đi đến với người này.
Dân làng đặt câu ca dao trên bao gồm ý trách cả nam nhi trai và cô gái, cũng nhằm khuyên lứa đôi yêu nhau đừng để tình yêu thương bị mất đi do vậy <6, tr.90, 91>. Câu ca dao với hai mẩu truyện trên ngần ngừ cái nào tất cả trước vì toàn bộ đều được truyền miệng cùng được biên chép lại. Tất cả điều hình hình ảnh “con sáo sổ lồng”, “sang sông, cất cánh xa” đang trở thành hình tượng nghệ thuật thịnh hành từ dân gian đi vào trong số sáng tác chuyên nghiệp văn, thơ, cổ nhạc, tân nhạc… hết sức tuyệt vời.
Trong câu ca dao, bé sáo là hình tượng nghệ thuật. “Con sáo” là cái mô tả gắn với 1 loạt hành động: “sổ lồng”, “sang sông”, “bay xa” mang những thông điệp. Trong tự nhiên, chim sáo là chủng loại chim tuy bé nhỏ tuổi nhưng rất cấp tốc nhẹn, thông minh có thể học nói được giờ người. Bé sáo ríu rít khu vực cành cây, đồng rộng… là môi trường tự nhiên của nó.
“Có nhỏ sáo đậu bờ rào
chú ý em tưới nước hát kính chào líu lo”.
(Ca dao)
“Nhởn dơ dáy vui thú cảnh tình
tất cả con sáo đậu trên cành líu lo”.
(Ca dao)
Chiếc lồng chưa phải là môi trường xung quanh thích hòa hợp của nhỏ sáo đề nghị sáo được sổ lồng, nhỏ sáo sẽ bay xa. Hình hình ảnh con sáo bay về bầu trời cao rộng lớn là mong mơ được sổ lồng để con sáo được thoải mái về với môi trường tự nhiên của nó. Đối với người nuôi sáo khi bé sáo sổ lồng, cất cánh xa thì chính là nỗi tiếc nuối nuối về nhỏ sáo vẫn sổng lồng cất cánh mất.
Từ hình ảnh đơn giản này, khi đi vào tác phẩm, con sáo và bạn nuôi sáo đã trở thành hình tượng nghệ thuật chuyển mua thông điệp, văn bản tác phẩm. Người nghệ sĩ chế tạo thường mượn hình ảnh chim sáo sang sông nhằm chỉ sự hoài vọng, tiếc nuối một tình cảm dang dở, tình nhân đã sang ngang. Nhỏ sáo sổ lồng bay xa là hình tượng thẩm mỹ mang ý thức phóng khoáng, năng động, khao khát tự do. Gồm lẽ, ý nghĩa và lòng tin ấy cũng chính là tâm tư, khát vọng, tình cảm của rất nhiều cư dân vùng đất mới trên cách đường khai khẩn.
Khi đến Nam Bộ, “Lý bé sáo” đã phát triển thật trẻ trung và tràn đầy năng lượng về ca từ và làn điệu.
Khi mang lại Nam Bộ, “Lý bé sáo” đã phát triển thật trẻ trung và tràn trề sức khỏe về ca từ và làn điệu. Cũng là câu ca dao trên, hình tượng con sáo sinh hoạt mỗi dị phiên bản “Lý bé sáo” ở Nam bộ lại bộc lộ một tâm trạng, cảm xúc khác nhau qua từng làn điệu của dị bản. Hình tượng thẩm mỹ của ngữ điệu văn học tập được thành tố âm nhạc tác động ảnh hưởng không làm chuyển đổi ý nghĩa cơ mà còn biểu đạt được những cung bậc cảm tình trên nền tảng chân thành và ý nghĩa chung của hình mẫu đó.
Theo nhạc sĩ Lư độc nhất Vũ, đặc thù da diết của một số trong những dị phiên bản “Lý con sáo” ngơi nghỉ Nam Bộ biểu đạt ở âm kết của “Lý con sáo” Nam cỗ khác với các vùng không giống là “ được bổ sung thêm nốt mi: Sol - đô - la - sol - fa - mi - fa, mang hơi thở thang âm điệu thức đô oán: Đô - mi - fa - sol - la - đô”.
Thông qua lời ca với sự tác động của âm nhạc, hình tượng con sáo trong những bài “Lý con sáo” sống Nam cỗ vừa mang ý nghĩa chung như vẫn phân tích ở trên, vừa đựng đựng hầu hết nỗi niềm tâm sự riêng của tín đồ dân nam giới Bộ. Những dị bản “Lý nhỏ sáo” làm việc Nam cỗ là rất đa dạng về làn điệu, có bi tráng ai oán, gồm vui tươi, tất cả hồn nhiên mộc mạc như chính cuộc sống và tâm tình của lưu giữ dân trong ban đầu đến vùng khu đất mới. Những nhỏ người với tương đối nhiều hoàn cảnh, những thành phần không giống nhau rời vứt quê cửa hàng cũ mà đến đây chắc chắn rằng sẽ mang các tâm sự trong lòng: có vui, gồm buồn, gồm sự phóng khoáng, trường đoản cú lập, từ tin, lạc quan, gồm u uất, xung khắc khoải, lưu giữ nhung…
Thí dụ: Qua giai điệu, bài bác “Lý nhỏ sáo” này mô tả nỗi ai oán, u uất, chứa chan nỗi buồn, rất nhiều tiếng đưa hơi “ưng…ưng… ưng…” được đựng lên nghe như tiếng nghẹn trong cổ họng, tất cả sự u uất, dồn nén trong lòng.
Ai ai rước ai đem bằng chim sáo (ừng ưng ứng ưng ừng). Sang sang sang trọng sang sang sông ai mang chim sáo sang sông. Tình bởi sang sông (ứng ưng ưng ưng ưng ưng). Vì thế cho nên bằng chim sáo (ừng ưng ứng ưng ừng). Sổ sổ sổ sổ sổ lồng cho nên chim sáo sổ lồng. Tình bằng bay xa (ứng ưng ưng ưng ưng ưng).
Đặc biệt, bé sáo quý phái sông trong “Lý con sáo đụn Công” qua nhạc điệu thì mang màu sắc hồn nhiên,vui tươi của những đôi lứa yêu thương nhau, tán tỉnh và hẹn hò chuyện nợ duyên rất dễ thương, mộc mạc.
Ai đem con sáo mà lại sang sông. Lâm loại ly ta hồi nhỏ sáo ơi thiếu nữ ơi. Xuân tú xuân ờ ta tú hồi. Đôi hường nhan phập phồng lá gan. Đôi hường nhan phập phồng lá gan.
Tuy “Lý bé sáo” ở Nam Bộ có không ít dị bản trong dân ca mà lại chỉ gồm hai dị phiên bản trên được những tác giả, soạn giả áp dụng hòa kết âm nhạc trong bài xích vọng cổ cùng kịch bạn dạng cải lương.
2. “Lý bé sáo” Nam cỗ từ dân ca lấn sân vào vọng cổ và cải lương
Vọng cổ có bắt đầu từ bản “Dạ cổ hoài lang” đôi mươi câu nhịp 2 vì nhạc sĩ Cao Văn Lầu sáng tác khoảng năm 1919. Tự đó, bạn dạng “Dạ cổ hoài lang” không dừng chân tại nguyên dạng như các bản cổ nhạc khác, mà dần dần qua từng quy trình đã trở nên tân tiến về mặt hình thức tăng nhịp thành nhịp 4, nhịp 8, nhịp 16, nhịp 32, nhịp 64…
Đến nay, bài xích vọng cổ nhịp 32 vẫn chiếm vị trí nhà lực, nhập vai trò đặc biệt quan trọng trong nhạc tài tử - Cải lương với 1 sức sống mãnh liệt trong lòng nghệ sĩ và khán giả chưa chuyên nghiệp nào sửa chữa thay thế được. Bài xích Vọng cổ nhịp 32 gồm 6 câu hoặc rút gọn gàng thành 4 câu, mỗi câu gồm 32 nhịp gồm trăng tròn nhịp đính thêm với ca từ, 12 nhịp còn sót lại nhạc sĩ diễn tấu.
Do điểm sáng về cấu tạo rút gọn câu, mở rộng lòng bản, số lượng ca từ bỏ tăng, Vọng cổ nhịp 32 rất có thể hòa kết với rất nhiều thể loại âm nhạc. Hòa kết music trong bài bác Vọng cổ nhịp 32 là sự phối hợp hòa quấn một biện pháp hài hòa, chặt chẽ giữa bản nhạc Vọng cổ cùng với các chuyên nghiệp hóa âm nhạc khác trong sáng tác qua bề ngoài gối đầu để vào câu Vọng cổ hoặc xen kẽ giữa câu Vọng cổ.
Cải lương là một loại hình nghệ thuật ca kịch truyền thống lâu đời của Nam bộ được thành lập khoảng năm 1918. Ngôn ngữ của những nhân đồ trong kịch bạn dạng Cải lương gồm bao gồm nói với ca. Các bài ca dùng làm xây dựng thành kịch bản trong Cải lương rất phong phú từ cổ nhạc đến tân nhạc trong số đó có những điệu lý thường xuyên được những soạn mang sử dụng.
Khi hòa kết “Lý nhỏ sáo” vào vọng cổ và cải lương, các tác giả, soạn giả đã kế thừa giai điệu là cấu trúc phiên bản nhạc và kế thừa tư tưởng, lòng tin dân gian qua hình tượng văn học thẩm mỹ của “Lý bé sáo” nhằm thực hiện chức năng hòa kết âm nhạc, miêu tả nội dung, bốn tưởng, tình cảm… vào tác phẩm.
Khi hòa kết trong Vọng cổ với Cải lương thì bài “Lý nhỏ sáo” với đặc thù buồn thường biểu đạt những thông điệp, phần lớn hoàn cảnh: Nhân vật xa quê, xa xứ, nhớ quê hương; chuyển tải nỗi bi thương của nhân đồ khi tình yêu chảy vỡ, người yêu sang ngang, tình nhân quên lời hứa ước…
Trích 5 câu đầu phiên bản kí âm tất cả 10 câu trong cổ nhạc của bài “Lý bé sáo”:
1/ Xang xang xảng xang hò xê xang y
2/ Y ý y hò xang cống xê cống hò y xề ỳ xề phan liu
3/ Liu hò liu ý xề phan liu u xáng u liu phạn xề phan liu
4/ Liu hò liu xế xang y xề liu ỳ ý xề liu phan xàng ỳ liu
5/ Liu hò liu xề phan liu u xề xế xáng u liu liu ý cồng…
(Đỗ Quốc Tú. (2017). “Tự học guitar phím lõm”. Tp. HCM: văn hóa - Văn nghệ)
Ví dụ:
“Lý con sáo” biểu hiện tâm trạng của kẻ ly hương trở về thăm quê cũ sau trong thời điểm xa biện pháp trong bài xích vọng cổ “Bông ô môi” của soạn mang Viễn Châu.
Lý nhỏ sáo:
Bông ô môi, gió cuốn rụng đầy bên trên sông
Nhìn mây trời mênh mông,
Kẻ ly hương nay đã quay về,
Sao vào dạ óc nề.
Hồi chuông bi thiết từ xa vọng đưa,
Trông khói sương thêm tái tê hồn ta.
Ngồi bên bờ nhìn hoa lá rơi,
Cơn gió đưa đi nước sông ảm đạm vơi.
Vọng cổ:
Bến nước năm xưa gốc đa già cá biệt rũ bóng, gió đông ơi lòng tôi đà ớn lạnh, sao gió đông còn thổi làm đưa ra cho bông ô môi rã cánh rụng tơi… bời…
Hay bài vọng cổ “Tình Lan và Điệp”, soạn giả Viễn Châu lại dùng “Lý con sáo” chuyển download tâm sự gian khổ của nhân đồ gia dụng Lan khóc cho tình duyên tung vỡ:
Lý con sáo
Hoa cất cánh theo, gió cuốn rụng đầy sân rêu
Nhìn hoa tàn rụng rơi
Lan bâng khuâng tê tái tâm hồn
Bởi bao cay đắng dập dồn
Tình đầu vừa chảy theo khói sương
Lan khóc than theo mon năm sầu thương…
Vọng cổ:
Điệp ơi, tiếng mõ chuông ngân đã xong xuôi một cuộc tình duyên đầy trái ngang đau khổ. Lan bắt buộc liệm đời hoa trong lớp áo nâu sòng…
“Lý con sáo đống Công” thì thường xuyên được những tác giả đưa vào đều tình huống, hoàn cảnh như: nhân đồ dùng bày tỏ tâm tư tình cảm hay tỏ tình với nhau một giải pháp nhẹ nhàng, trong sáng.
Xem thêm: Black Friday Bắt Nguồn Từ Sự Kiện Gì, Black Friday Là Gì
Trích 5 câu đầu bạn dạng kí âm tất cả 12 câu “Lý nhỏ sáo đống Công” trong cổ nhạc:
1/ Liu xề liu xang ỳ xế xang
2/ Xê cống xê xang y hò
3/ Xề hò xê xang ỳ xang
4/ Xê líu công xê xang ỳ xang xế hò
5/ Xê oan líu oan xê xang ỳ xang ỳ xang xế hò …
Ví dụ: Trong bài xích Vọng cổ “Chợ Mới”, người sáng tác Trọng Nguyễn dùng bài “Lý nhỏ sáo lô Công” gối nguồn vào câu 1 của bài bác Vọng cổ nhằm thể hiện tình yêu đẹp, là lời hò hứa hẹn của đôi người tình nơi loại sông quê nhà gắn thêm với địa danh chợ Mới.
Nói lối: Cái chợ bao gồm hồi nào và từng nào tuổi mà người nào cũng bảo là chợ mới quê hương. Ở nơi đó, tôi gồm một người thương, cứ chiều chiều thiếu nữ ra bờ sông giặt áo.
Lý nhỏ sáo gò Công
Ra bên bờ sông như hứa hẹn lứa đôi
Mang áo phơi mang lại anh nhìn mà tình em mong mỏi người ơi
Sao nước trôi xuôi loại sông lững lờ.
Ra bờ sông như hẹn với em
Mai mốt phía trên anh sở hữu cau trầu nhờ fan se duyên tình ta
Em chớ lo thêm buồn, anh vẫn thưa cùng bà mẹ cha
Duyên chúng ta muôn đời như nước trên cái đầy vơi.
Vọng cổ: chúng tôi yêu nhau đang sáu năm rồi mà chưa thành ck thành vợ. Cha thì đồng ý còn người mẹ thì xoay ngang rồi bảo thằng Tâm dòng tính cộc cằn sau này sợ bé Hồng bị nó đe nên bà cứ dùng dằng chưa chịu cho nhị đứa bên nhau kết nghĩa châu trần…
“Lý con sáo” lúc được sử dụng trong kịch bạn dạng Cải lương, ý nghĩa biểu đạt về nội dung của “Lý nhỏ sáo” cũng tương tự trong Vọng cổ. Vì Cải lương là loại hình ca kịch yêu cầu “Lý nhỏ sáo” vào Cải lương có những lúc đặt trong văn cảnh nhân đồ dùng tự sự một mình, có lúc thì dùng cho các nhân vật dụng đối đáp cùng với nhau trong số những tình huống bao gồm tính kịch hơn so với trong Vọng cổ.
Vd: trong vở Cải lương “Đêm lạnh chùa hoang” của soạn mang Yên Lang, nhân trang bị Lĩnh Sơn cùng Bảo Xuyên là hai tình nhân nhau nhưng cấp thiết đến được với nhau vì Bảo Xuyên là công chúa Mông Cổ theo cha đi xâm chiếm Trung Nguyên còn Lĩnh đánh là dũng tướng chiến đấu chống quân thù đảm bảo quê hương. Đây là đoạn nhì nhân vật chia tay nhau để ngày mai mỗi cá nhân về đúng địa chỉ của mình, sẽ gặp gỡ nhau trên chiến trường.
- Lĩnh sơn (nói):
Sáng mai này ta quay trở lại Giang Nam, đường lớp bụi cuốn mờ mịt chân viễn xứ. Gói hành trang với một ít niềm vai trung phong sự, xa em rồi đáng nhớ cũng mù xa.
- Lĩnh sơn (hát):
Lý con sáo
Bảo Xuyên ơi, đêm nay giữa canh ngôi trường cô liu
Ta gối đầu bên trên đá thèm niềm mơ ước yêu
Đắm hồn vào mộng liêu trai
Để yêu thương em được trọn lòng
Không ngăn cách bởi biên thùy.
- Bảo Xuyên (hát):
Sầu tối này với ngàn tối nữa thôi
Em vẫn yêu thương vẫn yêu 1 mình anh
Dù li tán tình đôi phương phương pháp xa
Ngủ đi anh một giấc mơ thần tiên.
Khi đi vào thẩm mỹ chuyên nghiệp, “Lý bé sáo” là một bài bản góp phần làm cho giàu cho kho báu âm nhạc Tài tử với Cải lương, giúp các tác giả, soạn giả có nhiều sự lựa chọn chuyên nghiệp phù đúng theo cho việc biểu đạt, biểu cảm vào tác phẩm nhằm mục đích đạt hiệu quả nghệ thuật một cách xuất sắc nhất. Trường đoản cú trước cho nay, rất có thể do thói quen trong sự kế thừa nên “Lý nhỏ sáo” sinh hoạt Nam Bộ có nhiều dị bản về làn điệu nhưng lại chỉ nhị dị phiên bản trên được sử dụng trong Vọng cổ cùng Cải lương.
Theo ý kiến cá nhân người viết, cùng với sự đa dạng của các dị bản “Lý nhỏ sáo”, bài toán khai thác, sử dụng một trong những dị bản khác của “Lý nhỏ sáo” cũng là việc nên làm cho để bổ sung phong phú rộng nữa chuyên nghiệp nhạc Cải lương nam giới Bộ.
Từ dân ca lấn sân vào sáng tác bài bản là Vọng cổ và Cải lương trên đại lý kế thừa, phát triển giá trị văn chương, music từ cội nguồn dân gian, “Lý bé sáo” với đặc thù riêng về giai điệu với chức năng diễn đạt nội dung mà bạn nghe hoàn toàn có thể phân biệt nó với những chuyên nghiệp hóa khác để đón nhận những thông điệp mà người sáng tác gửi gắm qua tác phẩm. “Lý bé sáo” qua các bài ca Vọng cổ cùng kịch phiên bản Cải lương đã trở thành một giá trị văn hóa truyền thống nghệ thuật trong tâm người mộ điệu.
Tài liệu tham khảo:
Đỗ Quốc Tú. (2017). Tự học guitar phím lõm. Tp. HCM: văn hóa - Văn nghệ.
Huỳnh Công Tín. (2020). Soạn đưa Viễn Châu: 120 bài xích Vọng cổ quánh sắc. Tp. HCM: văn hóa truyền thống - Văn nghệ.
Lê Văn Hảo. (1980). Lý - mọi khúc tâm tình của người việt nam Nam, tạp chí Âm nhạc, số (1), trang 35.
Lư nhất Vũ - Lê Giang - Lê Anh Trung. (2006). Lý vào dân ca bạn Việt. Tp. HCM: Trẻ.
Sơn Tùng Hoàng Thúc Trâm. (1950). Quốc văn đời Tây Sơn. Sài Gòn: Vĩnh Bảo.
Viện âm nhạc. (2003). Hợp tuyển tài liệu nghiên cứu và phân tích lý luận phê bình âm nhạc việt nam thế kỷ XX. Hà Nội: Viện âm nhạc.
Có lẽ không có một làn điệu dân ca nào của việt nam lại phong phú, đa dạng vàphồn thịnhnhư
Lý con sáo. Theo thống kê gần đầy đủ, tự Bắc chí phái nam đã tất cả hơn 30 điệu
Lý bé sáo, từ
Lý bé sáo Phú Thọđến
Lý bé sáo bội bạc Liêu(*)… Một bé số ấn tượng và sở hữu nhiều ý nghĩa về tính phổ cập, tính truyền miệng, tính dị bản và nhất là tính truyền thống lịch sử của điệu lý này với tư bí quyết là một thành phầm đích thực của văn hóa, văn nghệ dân gian.
Có lẽ không tồn tại một làn điệu dân ca nào của nước ta lại phong phú, đa dạng vàphồn thịnhnhư
Lý nhỏ sáo. Theo thống kê gần đầy đủ, trường đoản cú Bắc chí nam đã có hơn 30 điệu
Lý con sáo, từ
Lý bé sáo Phú Thọđến
Lý nhỏ sáo bội bạc Liêu(*)… Một bé số ấn tượng và sở hữu nhiều ý nghĩa sâu sắc về tính phổ cập, tính truyền miệng, tính dị bạn dạng và nhất là tính truyền thống lâu đời của điệu lý này cùng với tư cách là một thành phầm đích thực của văn hóa, nghệ thuật dân gian.
Điều thần kì của hàng chục bản khác nhau của điệu
Lý bé sáo,đó là tất cả đều bắt đầu từ hai cái lục bát của bài ca dao nổi tiếng:Ai rước (đưa, mang) con sáo sang sông; Để mang lại (cho nên) nhỏ sáo sổ lồng cất cánh xa. Lư độc nhất Vũ - Lê Giang, tác giả bộ siêng khảo
Tìm đọc dân ca phái nam bộđã vinh danh một cách chuẩn xác với nồng sức nóng về điệu
Lý con sáorằng:Trong lịch sử dân tộc âm nhạc chắc chưa xuất hiện hiện tượng nào thuộc một đề bài xuất xứ, từ nhì câu ca dao mà gồm tới hàng chục làn điệu với nhan sắc thái khác nhau và muôn màu sắc muôn vẻ!
Điều thứ nhất làm phải nét lạ mắt nói bên trên là ở nội dung tiềm ẩn sự bùng nổ ngữ nghĩa của bài bác ca dao, thông qua đó sinh ra hiện nay tượngbội thuvề con số điệu
Lý con sáo.
Có ít nhất hai góc nhìn ngữ nghĩa tiêu biểu vượt trội của nội dung bài ca dao này. Một là diễn tảsự bội phản kháng, nói như một vài chủ kiến thiên về sắc đẹp thái chính trị thì đây là tiếng nói tận thẳm sâu lòng lòng của thế hệ dân đen, luôn tìm cáchsang sông, sổ lồng, cất cánh xa, tức là không chấp nhận kiếp nô lệ, thân phận bị áp bức, đứng lên tự giải phóng, tìm cho doanh nghiệp chân trời bắt đầu tươi đẹp, hạnh phúc. Nhì là ghi nhậnbiến núm đặc biệtcủa cô gái đi lấy chồng, thứ hạng như nhạc sĩ trần Tiến sẽ hiểu và vận dụng một bí quyết đa chiều vào ca khúc
Ngẫu hứng sông Hồnghay như nhạc sĩ - ca sĩ tốt nhất Sinh viết khá ví dụ trong ca khúc
Chim sáo ngày xưa… Điều này cũng thường lộ diện trong khẩu ngữ giao tiếp cũng giống như thành ngữ mang ý nghĩa ẩn dụ kiểu:con sáo lịch sự sông, con sáo sổ lồng, bé sáo bay xa… Dù gọi ở chi tiết ngữ nghĩa làm sao thì nội dung bài bác ca dao cũngđụngđến những vụ việc lớn mang ý nghĩa phổ đổi thay và lan tỏa, đó là số phận, cuộc sống tầng lớp tín đồ lao động nói chung và người thanh nữ nói riêng biệt trong làng hội cũ. Và vì chưng thế, rất dễ hiểu khi bài bác ca dao được vào vai vào điệu lý này một biện pháp mãnh liệt và mang tính cộng hưởng sâu sắc! Tôi thiên về định hướng ngữ nghĩa sản phẩm công nghệ hai, bởi như vậy ít mang tính chất suy diễn, gán ghép và nội dung bài xích ca dao được gọi một cách gần gũi, mộc mạc với đời sống tình yêu của người bình dân hơn. Hiểu bởi vậy thì nội dung bài ca dao, thứ nhất như là một lời giãi tỏ của phái mạnh trai thất tình ở vùng làng quê mặt dòng sông, khi cô gái mình yêu vẫn theo lờirủ rêcủa nam nhi trai xứ không giống màsang sông, sổ lồng, cất cánh xa… Một lời trách cứ đầy yếm thế, phảng phất chút bi kịch! dòng mô - típ bi kịch nhẹ nhàng ấy như là một nguồn xúc cảm phổ thay đổi trong văn hóa truyền thống dân gian. Và đó là trong những lí do quan trọng khiến điệu
Lý con sáora đời, lưu giữ truyền, nhân phiên bản và thịnh hành rộng rãi khắp số đông miền.
Hình tượng (hình ảnh)conchim sáo, lũ chim sáocũng là một trong những lí do khiến điệu lý này trở nênhùng hậu team ngũnhư thế. Trong dân gian, chim sáo lắp với đồng ruộng, với người nông dân, với cảnh thanh bần chốn quê mùa trên khắp mọi miền tổ quốc Việt Nam. Môi trường thiên nhiên đó cũng đó là nơi sản sinh, nuôi dưỡng những làn điệu dân ca từ bỏ bao đời nay. Chim sáo cũng là một trong những loại thiên nuốm thường được con fan thuần dưỡng để dạy hót, dạy dỗ phát âm… phải gắn bó thâm thúy với cuộc sống tinh thần của không ít gia đình nông xã Việt Nam. Điều đó lý giải vì sao hình ảnh con chim gần gũi này đi vào làn điệu lý một phương pháp triệt để như vậy.
Về mặt cấu trúc âm nhạc, bên trên cơ sở bài xích ca dao tất cả 2 chiếc lục bát 6/8 tất cả nội dung tư tưởng mang tính khái quát mắng và phổ biến như vậy, vẫn khác với tương đối nhiều điệu lý khác,Lý nhỏ sáodễ hiện ra ngay một tác phẩm âm nhạc thuộc thể một đoạn solo gồm nhì câu nhạc. Bằng đặc trưng siêu phàm của các điệu lý,Lý bé sáocũng vậy, mở rộng khuôn viên đón một biện pháp hào phóng nhưng tất cả qui tắc những tập vừa lòng từ ngữ đệm, chèn (tạm hotline làthành phành té trợ)… khiến cấu trúc của của nó trở nên hoàn hảo và tuyệt vời nhất đến độ tinh xảo. Tuy vậy, làm việc mỗi điệu
Lý bé sáocủa một địa danh, một vùng đất, bên cạnh sự không giống nhau về giai điệu, huyết tấu, tập đúng theo từ ngữ thuộcthành phần xẻ trợcũng tất cả sự khác biệt cơ bản, trình bày sự độc đáo của mỗi vùng miền. Xét một biện pháp thuần túy về mặt âm nhạc, chínhthành phần té trợnày là trong những yếu tố tạo ra sự sự khác biệt cơ bản giữa các điệu
Lý nhỏ sáokhi tất cả đều ban đầu và căn cứ vào một trong những bài ca dao làm ca từ. Xin nêu 3 ví dụ minh họa theo 3 kiểubổ trợtạm hotline làơợ, i hi, húm humsau đây:
1.Ai đem bé sáo (này ơ ợ là sông cái) qua sông (bớ em ôi, dạ ừ vậy cần đó thê); cho nên vì vậy con sáo sổ lồng bay xa (đồn rằng tang tình bớ mà… cất cánh xa).
2.Ai mang (là mang) nhỏ sáo (là túm cần tính là linh tình tinh ô lình tình tang ì hi hi sáo sang trọng sáo) sang sông (tình ai mang nhỏ sáo quý phái sông ì hi hi i hì hì tình ai mang bé sáo quý phái sông ì hi hì); Để mang lại (là cho) sáo thay đổi (là túm yêu cầu tính à lăng loàn tinh ô lình tình tang ì hi hì sổ sổ sô) sổ lồng (sổ lồng) sáo cất cánh (ì hi hi i hì hì sổ sổ lồng bé sáo cất cánh ì hi hì).
3.Ai (ai) mang (ai mang bằng) chim sáo (ummm hum húm hum sàng sang sáng sủa sang) sang sông (ai lấy chim sáo quý phái sông tình bằng sang sông ummm hum húm hum tình bởi sang sông ummm hum húm hum); cho (cho) bắt buộc (cho bắt buộc bằng) chim sáo (ummm hum húm hum sổ sô số sô) sổ lồng (cho yêu cầu chim sáo sổ lồng tình bằng) cất cánh xa (ummm hum húm hum tình bởi bay xa ummm hum húm hum).
Tính thịnh hành và thông dụng cũng là 1 trong những đặc trưng rất dị của
Lý con sáo. Có lẽ nhờ vậy nhưng mà nhạc sĩ Việt kiều Nguyễn Lê Tuyên sẽ dàn dựng cho 1 dàn hợp xướng mặt hàng trăm học sinh trung học australia biểu diễn thành công
Lý nhỏ sáo bội bạc Liêutại xứ sở Kanguru này. Đã có nhiều tác phẩm nổi tiếng đặt lời lời new dựa trên các điệu
Lý bé sáomà ca khúc thiếu hụt nhi
Vui bước trên tuyến đường xa(theo điệu
Lý bé sáo lô Công) của Hoàng Lân là một trong ví dụ tiêu biểu. Cũng đã có tương đối nhiều ca khúc tân nhạc tác động sâu sắc do điệu
Lý con sáomà
Đàn sáo Hậu Giangcủa è cổ Long Ẩn,Buồn bé sáo sậucủa Minh Vy hay
Nỗi bi thương chim sáocủa Đynh Trầm Ca… là phần đa minh họa nhộn nhịp nhất.
Để lựa chọn 1 điệu lý vượt trội nhất trong kho tàng các điệu lý việt nam nói riêng, dân ca vn nói thông thường (theo kiểuquốc lý?!), cứng cáp chắn
Lý nhỏ sáosẽ là ứng cử viên số 1 bởi hầu như lí vị phân tích ngơi nghỉ trên. Sự tỏa chiết và khuếch đại về âm nhạc cũng giống như ý tưởng nhân văn từ bỏ điệu lý này tạo sự nét độc đáo hiếm tất cả trong bản sắc văn hóa truyền thống người Việt. Và đó chính là cốt biện pháp thiêng liêng mà lại muôn đời hậu thế phải trân trọng, cất giữ và phát huy.
(*) 4 bài
Lý nhỏ sáotrung du phía bắc trong hát ghẹo; 3 bài
Lý nhỏ sáo
Bắc vào hát quan liêu họ tỉnh bắc ninh và hát trống quân; 1 bài
Lý con sáo
Thanh Hóa; 4 bài
Lý bé sáo
Bình - Trị - Thiên; 2 bài
Lý nhỏ sáo
Quảng (Nam Trung Bộ) với hơn 10 bài
Lý bé sáo
Nam bộ.
