nghiên cứu thơ Lê Anh Xuân cửa hàng chúng tôi nhận thấy trong thơ ông có một trong những hình hình ảnh xuất hiện nhiều lần, tần số cao như là những biểu thị thẩm mỹ, mang chân thành và ý nghĩa biểu trưng rõ nét. Đó là hình hình ảnh cây dừa, dòng sông và đất. Chưa phải ngẫu nhiên mà lại nhà thơ định danh cho thi phẩm của chính mình những “Nhớ dừa”,”Dừa ơi”,“Đuốc lá dừa”,“Hoa dừa và“Những loại sông anh hùng”,”Dòng sông tuổi nhỏ”,“Ánh lửa trên sông” hoặc“Đất Miền Nam”,“Ta lại đi chân đất”...
Sự lan tỏa và mức độ ám gợi vào thơ Lê Anh Xuân một phần được dồn nén vào đều hình hình ảnh đơn sơ mà giàu chân thành và ý nghĩa biểu trưng như thế.
Tổng hợp toàn bộ thi phẩm của Lê Anh Xuân, shop chúng tôi nhận thấy hình hình ảnh cây dừa, cái sông và đất có điểm sáng và số lần xuất hiện thêm như sau:
| TT | Hình ảnh | Đặc điểm | Số lần xuất hiện |
|
1 | Cây dừa | - “Xanh soi bóng”,“đứng”,“trụi cháy”,“lá dừa chấm tóc” (Tiếng con kê gáy). Bạn đang xem: Dừa ơi phân tích - “Hai lần ngày tiết chảy”,“đứng hiên ngang”,“trổ lá xanh”,“ru giấc ngủ”,“thắp sáng sủa bến đò (Hoa dừa). |
66 |
|
2 |
Dòng sông | - “đạn nổ”,“đỏ lửa”,“vết yêu thương đau”,“niềm vui chiến thắng” (Tiếng kê gáy). - “Súng nổ”,“máu đỏ bờ”,“dào dạt sóng trào”, “sáng ngời ánh lửa”,“ngọt giờ đò đưa” (Hoa dừa) - “rì rào hát ca”,“ngọt ngào”,“sóng dập dìu” (Trường ca Nguyễn Văn Trỗi) |
68 |
|
3 |
Đất | - “tươi ngày tiết đỏ”,“thở tuổi non”,“nở hồ hết đầm sen”,“nén nhức thuơng”, “thành đồng” (Tiếng gà gáy) - “nát bầm dấu đạn”,“xanh color cuộc sống”,“mẹ hiền khô yêu quí”,“hiền như tuổi thơ”,“mở chiến công” (Hoa dừa) - “nở hoa đầy”,“nén hờn căm” (Trường ca Nguyễn Văn Trỗi) |
48 |
chú ý bảng tổng đúng theo trên, địa thế căn cứ vào điểm sáng và số lần lộ diện của hình ảnh cây dừa, dòng sông với đất, ta thấy dụng ý nghệ thuật của phòng thơ biểu lộ khá rõ. đầy đủ hình ảnh ấy đã không còn là phần đa vật vô tri nữa. Mà, dưới ngòi cây viết của Lê Anh Xuân, nó đổi thay những hình tượng sinh động, cân xứng với cảm xúc trữ tình - sử thi, ca tụng đất nước, con tín đồ và thời đại. .
• Cây dừa, biểu trưng cho sức sống dẻo dai, bền bỉ, phẩm hóa học kiên cường, thủy tầm thường của bạn dân nam giới Bộ.
Nếu cuộc sống và trọng tâm hồn của bạn dân miền bắc gắn cùng với cây tre: “Tre duy trì làng giữ nước, giữ căn nhà yên giữ lại đồng lúa chín”; thì người dân Nam cỗ lại thêm với cây dừa. Thơ Lê Anh Xuân láy đi láy lại mô típ cây dừa như một hình tượng vừa đẹp nhất vừa trẻ trung và tràn đầy năng lượng của quê hương. Tỉnh bến tre - quê hương nhà thơ danh tiếng đất dừa: “Tôi bự lên sẽ thấy dừa trức ngõ / Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ”(Dừa ơi).
lúc Lê Anh Xuân còn sinh sống miền Bắc, cùng rất :“Nhớ mưa quê hương” là “Nhớ dừa”; nhớ dừa có nghĩa là nhớ quê hương. Cây dừa được nhân hóa như sinh thể hữu hình để nhà thơ tỏ bày, gửi gắm niềm yêu thương nhớ:
Dừa ơi ta mong mỏi ôm sâu vào người
muốn hôn màu sắc lá xanh tươi
hợp lý và phải chăng dừa đó là người yêu thương thương
(Nhớ dừa)
tương tự như con người trên quê hương, cây dừa cũng biết gánh chịu đau yêu đương tang tóc, biết uất hận và luôn luôn vững vàng, kiên định, lạc quan trong những năm tháng lịch sử vẻ vang đầy bão tố:
Ôi thân dừa đã hai lần ngày tiết chảy
Biết mấy nhức thương biết mấy oán thù hờn
(Dừa ơi)
Lê Anh Xuân ca tụng cây dừa là để mệnh danh người dân tỉnh bến tre và nam giới Bộ. Trong binh đao gian nan, con bạn càng anh hùng, càng đẹp, trẻ ra như cây dừa hút bao cay đắng “để trổ hoa trái ngọt mang lại đời”, con người Nam bộ vốn sinh sống với dòng tinh thần cao tay ấy mà cuộc sống đã đem đến cho họ. Trong cảm xúc tự hào về quê nhà bất khuất, dừa là biểu tượng cho phẩm chất kiên cường, đức tính bền bỉ, tấm lòng thủy chung:
Dừa bị yêu đương dừa ko cúi xuống
Vẫn ngẩng lên ca hát giữa trời
Nếu té xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại đứng dậy thân dựng pháo đài.
(Dừa ơi)
Trong nội chiến chống Mỹ, nếu như ở Tây Nguyên có: “Rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của chính bản thân mình ra che chắn cho dân làng…”(Nguyễn Trung Thành) thì trên đất tỉnh bến tre và nam Bộ, dừa là pháo đài trang nghiêm chống giặc; rễ dừa dính sâu vào lòng đất như dân làng bám dính chắc quê hương. Với nếu cây dừa có dáng dấp của bạn dân vị trí đây thì đuốc lá dừa đại diện cho ánh nắng của quê hương. Nhà thơ viết bài “Đuốc lá dừa” ca ngợi một cô giáo từng ngày róc lá dừa bó thành đuốc thắp sáng bến đò cho bộ đội qua sông:
lính qua làng đêm mưa ướt
Đuốc lá dừa thắp sáng sủa bến đò khuya
Khi cô giáo bị giặc giáp hại, dáng hình cô đổi thay ngọn đuốc soi sáng phần lớn trang thơ của thi sĩ:
Có ánh sáng của em soi trên số đông trên thơ
Ánh đuốc của quê hương- ánh đuốc lá dừa.
cảm thấy rõ ràng, chấm dứt khoát như vậy nên trong thơ trữ tình của Lê Anh Xuân không bao giờ thiếu “lửa”– ánh lửa được truyền từ những tình nhân nước, rất nhiều gương đấu tranh gan góc trên quê nhà.
• Sông và đất, đặc trưng cho vẻ rất đẹp trường tồn, sức khỏe vĩnh cửu, tinh thần quật khởi của quần chúng Nam cỗ thành đồng.
Dòng sông, bến nước, nhỏ đò … bao đời hiện nay đã trở thành hình tượng cho không khí làng quê Việt Nam, lắp bó mật thiết, thân mật với con fan lao động. Khó khăn mà kể hết tất cả bao nhiêu con sông trong thơ ca và tất cả bao nhiêu bên thơ viết về con sông. Chỉ có điều, sinh sống mỗi miền quê, từng thời kỳ lịch sử, khi đi vào thơ ca, dòng sông lại được các thi nhân thổi vào đó hầu hết “linh hồn”,“tính khí” với mọi vẻ đẹp mắt riêng. Con sông trong thời kỳ kháng chiến chống mỹ được đơn vị thơ nhìn nhận như vẻ đẹp nhất tiềm ẩn, vĩnh hằng của dân tộc:
Mang lịch sử dân tộc qua trăm ngàn thử thách
Đất nước này còn tàng ẩn những chiếc sông
(Thanh Thảo)
với cũng từ bỏ những dòng sông mà tỏa sáng đầy đủ anh hùng, ngời lên sắc đẹp diện một đất nước:
“Sinh ra chỗ nào mà ai ai cũng anh hùng
toàn bộ trả lời sinh mặt một loại sông ...
Chẳng đề xuất rộng xa một trung bình cò vỗ cánh
Cũng xinh xinh vài sải chèo quẫy mạnh
Quê hương nước ta mườm mượt đầy đủ cánh đồng
mỗi con tín đồ gắn bó một mẫu sông”
(Bế loài kiến Quốc)
Nhưng tập trung nhiều duy nhất vẫn sống thơ Lê Anh Xuân. Trái thực, trong thơ ông những sông lắm rạch. Có lẽ rằng đây là nét đặc thù của quê hương Bến Tre. Ngay lập tức từ bài trước tiên đưa ông lên thi bọn như “một tiếng nói của một dân tộc mới rất là đáng quý,đáng yêu” (Hoài Thanh), tín đồ đọc đã phát hiện hình ảnh con sông trong cam kết ức, khôn cùng ấn tượng:
Ơi tuổi thơ, ta dầm mưa ta tắm
Ta lội tung tăng xung quanh nước khía cạnh sông
(Nhớ mưa quê hương)
cho đến khi nhà thơ đang Trở về quê nội nhưng cảm xúc với bé sông quê nhà vẫn tươi mới, tràn đầy :
Con sông nhỏ tuổi thơ ta tắm
Vẫn còn phía trên nước chẳng đổi dòng
Hoa bèo tím cả bờ sông
(Trở về quê nội)
Đó là vẻ đẹp trường tồn, quá bao thác ghềnh thách thức khốc liệt của chiến tranh, cũng như con người, mẫu sông quê hương vẫn không thay đổi tình cảm thuở ban đầu: thủy chung, son sắt “Vẫn còn phía trên nước chẳng thay đổi dòng”.
Thơ Lê Anh Xuân tung dào dạt tựa như các dòng sông, những nhỏ kênh của quê nhà. Nam bộ nhiều sông, kênh, rạch và trận chiến đấu thường diễn ra trên phần đông dòng sông, bờ kênh ấy. Con sông, bờ kênh giống như những chứng nhân về trận chiến khốc liệt giữa ta cùng giặc:
Hỡi chiếc sông
Đã mấy lần
Chở xác tín đồ thân
Đi tiến công giặc
Đã mấy lần
Súng nổ bờ sông
Máu thù nhuộm đỏ.
(Những dòng sông anh hùng)
Điều kỳ diệu của rất nhiều dòng sông trong thơ Lê Anh Xuân là ở chỗ: sông cùng con bạn chịu đựng, sẻ chia biết bao nhiêu mất mát đau thương cơ mà không chịu đựng cúi đầu, không thể khuất phục. Sông ở đây rất đẹp bởi vì sông của con người đẹp, hầu hết con fan quật khởi, anh hùng. Mẫu sông lại càng đáng yêu vì cái sông ấy ghi lại những chiến công của bé người, hòa nhịp với con bạn “Niềm vui thắng lợi chảy tràn bờ”, cùng sông cũng náo nức, rộn rã sau hồ hết đợt đấu tranh quyết liệt với quân thù:
Thuyền trăm mẫu tiến vào thị xã
Thắng trận về sông có vui không?
Mắt ta khóc vị ta sung sướng quá
Ước gì ta bất chợt hoá thành sông.
(Những dòng sông anh hùng)
Hình hình ảnh con sông trong thơ Lê Anh Xuân trữ tình mà quật khởi, hình tượng cho sức khỏe của cuộc chiến tranh quần chúng vĩ đại. Tên tuổi một số con sông trên quê hương Bến Tre, qua sáng tạo của Lê Anh Xuân sẽ trở phải bất tử vào trang sử và trong cam kết ức của fan dân vị trí này. Đó là sông Hàm Luông “máu giặc còn pha”, nơi có tín đồ mẹ quyết tử cả cuộc sống chở bít cho cán bộ biện pháp mạng (Người người mẹ trồng bông); là dòng sông Cổ cừu in láng em Trì ôm thủ pháo dấn thân tàu giặc (Ánh lửa trên sông); được coi là dòng sông An Hóa đính thêm với rất nhiều chuyến đò của em gái chuyển “lực lượng” vượt qua vùng điều hành và kiểm soát của địch thủ nhờ thông minh và lòng can đảm (Em gái đưa đò). Sông trong thơ Lê Anh Xuân ko chỉ được coi là dòng sông thoải mái và tự nhiên mà còn thuộc dòng sông tinh thần, mang sức mạnh sử thi và sức khỏe thời đại.
* thuộc với dòng sông là hình ảnh của đất. Nhỏ người vn lớn lên trường đoản cú bùn đất, vóc dáng của dân tộc bản địa cũng tự bùn đất mà“đứng dậy sáng sủa lòa” (Nguyễn Đình Thi). Vào thơ Lê Anh Xuân, đất biến đổi hình tượng đậm nét, nói lên các ý nghĩa. Ông giành cảm xúc thiết tha sâu đậm khi viết về đất:
Ta vắt nắm đất phụ thân ông
Nghe linh nghiệm ngọn lửa hồng trong tay
(Về Bến Tre)
Đất đồng nghĩa với hồn thiêng sông núi,với quê nhà và chiếc tộc, với mọi con fan lao động đang không tiếc huyết xương của mình để duy trì gìn bảo vệ:
Bao bạn ngã xuống nơi đây
Biết bao đắng cay đất này tín đồ ơi
(Về Bến Tre)
vì vậy, đất tàng ẩn sức sinh sống và sức mạnh trường tồn, vĩnh viễn của dân tộc. Đất là lòng bà bầu sinh ra phần lớn anh hùng:“Đất nghèo nuôi những anh hùng / ngập trong máu chảy lại vùng đứng lên”(Nguyễn Đình Thi).
Xem thêm: Ăn Đông Trùng Hạ Thảo Có Tác Dụng Gì, Tác Dụng Của Đông Trùng Hạ Thảo Là Gì
Đất miền Nam giữa những năm chống mỹ càng trở cần thiêng liêng, sâu nặng, độc nhất vô nhị là khi quân địch tiến hành trận chiến tranh tất cả tính diệt diệt. Mà lại giặc càng đánh phá, khu đất càng kiêu dũng kiên trung, càng sáng ngời mức độ quật khởi:
Em ơi! miền nam bộ đó miền Nam
Đất nén nhức thương thành dung dịch súng
Đất gài hờn căm thành gần như rừng chông
Đất thành đồng đã hai lần đánh giặc.
(Đất Miền Nam)
trong thơ Lê Anh Xuân, đất còn là tiếng vọng của lịch sử, sức mạnh của phụ vương ông từ nghìn năm truyền lại. Đất sôi động, rộn rã khí thay tiến công:
Ta đang nghe tiếng lịch sử cuồn cuộn triều dâng
Như tiếng ngựa chiến phi trong thâm tâm đất.
(Đất Miền Nam)
Cũng mạch can dự như vậy, trước Lê Anh Xuân, đơn vị thơ Nguyễn Đình Thi đã có hai câu nổi tiếng:
Đêm tối rì rầm trong giờ đất
Những buổi xa xưa vọng nói về
(Đất nước)
Đúng là về cảm xúc nghệ thuật bọn họ đã gặp mặt nhau trên cùng mặt phẳng.
vào thơ Lê Anh Xuân, đất đau thương “nát bầm vết đạn” tuy thế kiên cường, quật khởi. Đồng thời khu đất cũng rất đỗi hiền từ, nhân hậu:
Nơi đây lúc nhẹ êm
Đất hiền như tuổi thơ
Cánh cò cất cánh trong sắc trời lá mạ
(Anh đứng giữa Tháp Mười)
Ông thường đính hình hình ảnh đất với những người mẹ để truyền tụng đức tính ấy: “Đất bà bầu hiền yêu thương quý” (Việt Nam! Ôi Việt Nam!), hoặc“Đất là người mẹ của ta / Ôi ta yêu bà mẹ nhất”(Ta lại đi chân đất). Bên thơ tỏ ra vui mắt khi được đi chân đất, được phía bên trong chiến hào nhưng như “nằm trong tim mẹ nóng biết bao”. Đó là vẻ đẹp mắt trữ tình của đất, khu đất ôm ấp, chở che, tô điểm cho người anh hùng:
Ôm anh khu đất nở đầy hoa
Ru anh tất cả tiếng chim ca trên cành
(Trường ca Nguyễn Văn Trỗi)
gọi theo nghĩa biểu trưng, Lê Anh Xuân là nhà thơ có nhiều khám phá mới mẻ và lạ mắt về đất: “đất ngọt nước cốt dừa xiêm”, “đất thở tuổi non”, “đất nở phần đông đầm sen”, “đất nở xoàn tươi”, “đất nén đau thương”, “đất nát bầm vết đạn”, “đất chật anh hùng”, “đất mở chiến công”, “đất thánh thiện như tuổi thơ”…
• Kêt luận: Hình hình ảnh cây dừa, mẫu sông cùng đất vào thơ Lê Anh Xuân là gần như biểu trưng nghệ thuật và thẩm mỹ độc đáo, sinh động. Cả tía được kết nối, bổ sung cập nhật cho nhau; trong những số ấy đất là hình tượng trung tâm“Ta nằm trong trái tim đất hào chiến đấu / Ta nằm trong thâm tâm mẹ nóng biết bao” (Ta lại đi chân đất). Rất có thể nói, xây dựng thành công những hình hình ảnh giàu ý nghĩa sâu sắc biểu trưng như vậy, thơ Lê Anh Xuân vẫn đem đến cho những người đọc với neo đậu mãi trong tim trí họ âm hưởng hào sảng, buồn về một thời chiến tranh ác liệt trên quê nhà Nam bộ anh hùng, trên miếng đất tỉnh bến tre quật khởi. Đó cũng là đóng góp rất đáng ghi nhận trong phòng thơ - Liệt sĩ Lê Anh Xuân vào nền thơ nước ta thời đao binh chống Mỹ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sở văn hóa thông tin tỉnh bến tre (1996), Tuyển tập văn học chữ viết tỉnh bến tre (từ xuất hành đến năm 1975), Nxb công nghệ xã hội, Hà Nội.
2. Hoài Thanh, “Tiếng gà gáy của Lê Anh Xuân hay tấm lòng tín đồ thanh niên khu vực miền nam tập kết” (trong sách Hải Hà, Nhà văn trong bên trường Lê Anh Xuân, Nxb Giáo dục, 2002, tr.38 - 47 ).
3. Hoài Thanh, “Thơ Lê Anh Xuân hay tấm lòng một người thanh niên trên tiền tuyến đường lớn”( vào sách Mười năm văn học phòng Mỹ, Nxb Giải Phóng, 1972, tr. 257 - 279 ).
4. Hoàng Trung Thông (chủ biên) (1979), Văn học việt nam chống Mỹ cứu giúp nước, Nxb khoa học Xã Hội.
JavaScript is disabled. For a better experience, please enable Java
Script in your browser before proceeding.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.You should nâng cấp or use an alternative browser.
Nhà thơ Lê Anh Xuân đượᴄ biết đến là một trong nhà thơ tài ba ᴄủa quê hương, khu đất nướᴄ. Những bài bác thơ ᴄủa ông phần nhiều đậm ᴄhất trữ tình ᴄa ngợi ᴠẻ đẹp quê hương đất nướᴄ, ᴄa ngợi ý ᴄhí tự lựᴄ trường đoản cú ᴄường giữ được vị trí ᴠới quê hương ᴄủa những người dân dân miền nam trong ᴄuộᴄ kháng ᴄhiến. Thơ ông bộᴄ lộ rõ tình уêu quê hương lắng đọng đượᴄ nhiều độᴄ giả уêu thíᴄh.Lê Anh Xuân (1940-1968) là 1 nhà thơ, một chiến sĩ, hy sinh trong đợt tổng đả kích đợt 2 đầu năm Mậu Thân năm 1968 tại chiến trường phía nam sài Gòn. Nhà thơ Lê Anh Xuân được công ty nước truy khuyến mãi Giải thưởng công ty nước cùng danh hiệu nhân vật lực lượng khí giới nhân dân bởi vì những đóng góp to lớn của mình cho dân tộc.Ông tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 5 tháng 6 năm 1940 trên thị buôn bản Bến Tre, nguyên tiệm ở làng mạc Tân Thành Bình, huyện Mỏ Cày (nay thuộc thị trấn Mỏ Cày Bắc), tỉnh Bến Tre. Phụ thân ông là giáo sư Ca Văn Thỉnh, một nhà giáo, nhà phân tích văn học. Các thành viên trong mái ấm gia đình ông cũng đều là phần nhiều nhà giáo, nghệ sĩ được biết tới. Anh trai ông là nhạc sĩ Ca Lê Thuần, chị gái là phái nữ đạo diễn Ca Lê Hồng - nguyên hiệu trưởng trường nghệ thuật và thẩm mỹ Sân khấu II thành phố Hồ Chí Minh, em trai là họa sĩ Ca Lê Thắng.
Dừa ru tôi giấc mộng tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: “Dừa tất cả tự bao giờ?”Nội nói: “Lúc nội còn nhỏ gái
Đã thấy nhẵn dừa mát mẻ trước sân
Đất này xưa váy đầm lầy chua mặn
Đời đói nghèo cay đắng quanh năm”.Hôm nay tôi quay trở lại quê cũ
Hai mươi năm biết mấy nắng và nóng mưa
Nội đã mệnh chung rồi xanh rì đám cỏ
Trên thân dừa vệt đạn xác xơ.Dừa ơi dừa! bạn bao nhiêu tuổi
Mà lá tươi xanh mãi mang đến giờ
Tôi nghe gió ngàn xưa vẫn gọi
Xào xạc lá dừa tuyệt tiếng gươm khua.Ôi gồm phải bên thơ Đồ Chiểu
Từng ngâm thơ dưới rặng dừa này
Tôi tưởng thấy nghĩa quân xua đuổi giặc
Vừa qua phía trên còn lầy lội mặt đường dây.Tôi đứng dưới hàng dừa cao vút
Cạnh hàng dừa tơ lá mướt xanh màu
Những công sự còn thơm mùi hương đất
Cạnh phần nhiều chiến hào phòng Pháp năm nao.Vẫn như xưa sân vườn dừa quê nội
Sao lòng tôi vẫn thấy yêu hơn
Ôi thân dừa vẫn hai lần tiết chảy
Biết bao nhức thương, biết mấy ân oán hờn.Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút
Lá vẫn xanh vô cùng mực nhẹ dàng
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất
Như dân làng bám chắc quê hương.Dừa bị thương dừa ko cúi xuống
Vẫn ngẩng lên ca hát thân trời
Nếu bửa xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại vực dậy thân dựng pháo đài.Lá dừa xanh lung linh ánh nắng
Theo đoàn quân thành lá nguỵ trang
Nếu rụng xuống dừa ơi ko uổng
Dừa lại cháy lên ánh đuốc soi đường.Đất quê hương nát bầm dấu đạn
Đã nuôi dừa năm mon xanh tươi
Ôi bao gồm phải dừa hút bao cay đắng
Để trổ ra hồ hết trái ngọt mang đến đời.Nghe vườn cửa dừa rì rào tiếng nhạc
Lòng nao nao tôi lưu giữ nội xiết bao
Tuổi thơ xưa uống nước dừa nhẹ ngọt
Tôi biêt đâu thuở đau xót ban đầu.Tôi ngước nhìn mùa xuân nắng dọi
Bốn mặt quê hương giải phóng rồi
Tôi thốt nhiên thấy nội tôi trẻ lại
Như thời phụ nữ tuổi đôi mươi
Như mặt hàng dừa trước ngõ đơn vị tôi.1-1966
