Tống biệt hành của thâm nám Tâm gồm một sức ám hình ảnh rất mạnh, ai đã đọc một lần chắc chắn không khi nào quên giọng thơ gân guốc, cứng rắn của nó. Bài xích thơ gồm một phức cảm trung khu lí đầy mâu thuẩn. Phía bên trong cái rắn rỏi ấy, bài xích thơ lại khôn cùng buồn, ai oán mà ko sụp xuống, cũng như ngừng khoát, hững hờ mà ko vô tình. Bài xích thơ ca tụng một người giã đơn vị ra đi theo chí lớn mà vẫn nặng lòng lưu lại luyến, quyến luyến với gia đình.

Bài thơ viết theo lời người tống biệt và từ quan tiền sát, cảm nhận, suy nghĩ của bạn tiễn cơ mà khắc họa nên hình tượng của bạn ra đi.

Bốn chiếc đầu của bài xích thơ là cảm giác xao xuyến, tưởng ngàng của người tống biệt trong phút đưa tiễn :

Đưa người, ta không chuyển qua sông

Sao tất cả tiếng sóng ở trong lòng ?

Bóng chiều ko thắm, không quà vọt

Sao đầy hoàng hôn trong đôi mắt trong ?

Hai câu hỏi dạng “Không… Sao có…” vừa có tính năng phát hiện mẫu bất ngờ, vừa tô đậm trung khu trạng và tuyệt hảo xảy ra trong cuộc tiễn đưa. Ko phải cảm xúc dâng lên từ ngoại cảnh, do ngoại cảnh làm gì có sông, với đã làm những gì có hoàng hôn ? Cũng không hẳn tình cảm xót xa khi tiễn đưa người bạn đi xa thông thường, lúc tiễn chúng ta người ta hay khuyên bạn, chúc bạn, yêu thương bạn, vị trí góc bể chân trời, tự cảm thấy mình lẻ loi, cô độc. Ở đây không có những cảm tình ấy, mà có những cảm hứng khác. “Tiếng sóng trong lòng” rất có thể là xao xuyến hoảng sợ do một nguyên nhân nào đang biết trước, còn “đầy hoàng hôn trong đôi mắt trong” thì không hẳn là ánh nhìn của bạn trượng phu lên đường. Tín đồ trượng phu xưa giã công ty theo chí lớn thông thường sẽ có điệu bộ khảng khái, tóc dựng xiên mũ, bước đi không ngoái lại như gớm Kha xưa kè sông Dịch trong Sử ký, hoặc như là chàng tuổi trẻ con vốn dòng tuấn kiệt trong Chinh phụ dìm khúc…

Chính cái cảm xúc và phát hiện mới mẻ ấy đã làm nảy ra ý thơ trong đoạn tiếp theo, như một lời lý giải :

Đưa người, ta chỉ đưa người ấy

Một giã gia đình, một dửng dưng…

Ly khách hàng ! Ly khách ! con phố nhỏ

Chí nhớn chưa về bàn tay không

Thì không lúc nào nói trở lại !

Ba năm, chị em già cũng đừng mong.

Đoạn thơ như tạo nên niềm bế tắc của tín đồ tiễn. Không, ta không tiễn con bạn mắt đầy hoàng hôn này, “… ta chỉ đưa người ấy“. Chữ người ấy như ao ước phân biệt với người này. Người ấy yêu cầu là con tín đồ kiên quyết, dửng dưng, đi theo chí lớn, theo bóng tín đồ trượng phu xưa, dám lao vào “con mặt đường nhỏ” chí nhớn không thành thì không thủ thỉ trở lại, bố năm bà mẹ già cũng đừng muốn !

Ký ức người tiễn tức tốc nhớ lại lịch sử từ trước của ánh mắt hoàng hôn :

Ta biết người bi lụy chiều hôm trước :

Bây giờ mùa hè sen nở nốt,

Một chị, hai chị cũng như sen,

Khuyên nốt em trai loại lệ sót(1).

Ta biết người ai oán sáng lúc này :

Giời không mùa thu, tươi lắm thay,

Em nhỏ dại ngây thơ, hai con mắt biếc,

Gói tròn yêu quý tiếc dòng khăn tay…

Đây là một trong cuộc tiễn đưa khác, đầy bịn rịn và nước đôi mắt thương nuối tiếc trong gia đình. Tống biệt đầy tinh thần níu lại. Nhị chị như sen cuối mùa hạ, khóc nốt loại lệ sót, khóc cho giọt nước đôi mắt cuối cùng. Bên thơ ko nói “hai chị”, nhưng mà đếm “một chị, hai chị” như xét đến từng người. Em bé dại ngây thơ hai con mắt biếc như không hiểu việc gì đang xảy ra. Với ai là kẻ “Gói tròn thương tiếc loại khăn tay…”, anh tuyệt em ? fan ra đi hay fan ở lại ?

Nhưng fan ra đi đã dứt áo ra đi.

“Người đi ? Ừ nhỉ, tín đồ đi thực”. thắc mắc nêu ra như một điều không cứng cáp chắn. Cơ mà sự thực thì sẽ ra đi. Câu “Người đi thực” như xác định một điều mà giây phút trước đó hoàn toàn có thể chưa phải là sự thực. Bạn trượng phu trong bạn ra đi sẽ trỗi dậy với tứ thế kiên quyết xong xuôi tình như tráng sĩ xưa :

Mẹ thà coi như cái lá bay,

Chị thà coi như là hạt bụi,

Em thà coi như hơi rượu say.

Mỗi chữ “thà” coi như một kém dao sắc, chặt đứt cảm tình để ra đi. Có fan nghĩ rằng ý nghĩ tín đồ ra đi như vậy tất cả vẻ tàn ác quá, nên ước ao hiểu cho “tình cảm hơn”, đã lý giải thành : “Xin chị em hãy coi bé như cái lá bay, xin chị coi em như phân tử bụi, xin em coi anh như khá rượu say”. Bắt đầu xem tưởng phát âm như vậy có vẻ như “nhân ái” hơn, tuy vậy không đúng. Bởi vì lẽ, ý muốn hiểu thế thì lời đó bắt buộc là lời của tín đồ ra đi, tuy thế trong văn cảnh lại là ý suy nghĩ của bạn tiễn, bé người ước ao nhìn thấy một trượng phu ! Hiểu như thế thì phải xem “em bé dại ngây thơ” coi anh như “hơi rượu say” một bí quyết ngang tàng thiệt là vô lý, do em đã biết những gì đâu “hơi rượu say” mà ước xin ! Đây chỉ cần ý nghĩ về của người tiễn phân tích và lý giải về cảm tình trượng phu đang trỗi dậy trong người ra đi.

Một cuộc tiễn đưa đầy kịch tính, kịch tính vào tình cảm, trong mâu thuẫn giằng xé giữa chí lớn, tình riêng. Một cuộc đưa tiễn hàm đựng một cuộc tiễn đưa, hay nói biện pháp khác, hai cuộc tiễn đưa dồn nén, thách thức trong một cuộc tiễn đưa. Nhưng sau cuối chí bự đã thắng. Fan trượng phu hôm nay, con tín đồ được thức tỉnh bởi lý tưởng nhân đạo, cá tính, ko còn rất có thể ra đi thanh thản, dìu dịu như rất lâu rồi nữa ! Ly khách đã ra đi trong tình yêu luyến tiếc sâu xa.

Xem thêm: Tại Sao Giảng Viên Phải Nghiên Cứu Khoa Học, Vai Trò Của Hoạt Động Nghiên Cứu Khoa Học

Nhà thơ thực hiện đầu đề Tống biệt hành khôn cùng cổ kính, chắc hẳn rằng chỉ để nhấn mạnh vấn đề cái giống và cái khác với những người xưa. Đầu đề này có tác dụng đánh vệt xu hướng phong cách hóa cổ điển của bài thơ. Với nhan đề này, tín đồ tiễn từ bỏ xưng là “ta”, người đi được xưng là “ly khách”, số đông lời khảng khái cũng khá được nói lên một bí quyết thích hợp. Dường như người ra đi mong mỏi mượn cái khí thế, lời lẽ ngang tàng của trượng phu xưa nhằm nâng đỡ chính mình. “Hành” vốn là 1 thể thơ phổ biến vào thời Hán Ngụy, Lục Triều ở Trung Quốc, có điểm lưu ý là tự do, phóng khoáng, không lô bó, lời thơ ngay sát với lời nói. Vận dụng thể “hành”, Thâm trung khu đã áp dụng nhiều câu hỏi, câu trùng điệp. Câu thơ bảy chữ, nhưng cấu trúc ngắt nhịp từ bỏ do. Cả bài bác đều cần sử dụng vần “bằng” gồm thanh ko dấu, xen với ít vần “trắc”, gieo vào lòng tín đồ một ý vị bâng khuâng, xốn xang.

TỐNG BIỆT HÀNH

(THÂM TÂM)

I

Tống biệt hành của Thâm trọng tâm được tuyển chọn vào sách giáo khoa Văn học tập 11, tập một. Mặc dù là bài thơ rất nổi tiếng nhưng cho tới nay vẫn chưa xuất hiện cách phân tích và lý giải hợp lý, thuyết phục lẫn cả về nội dung lẫn ngôn ngữ, cấu tứ của nó. Vào một tài liệu bắt đầu in ngay gần đây, có chủ kiến cho rằng “Ta rất có thể khẳng định : tín đồ ra đi làm việc đây chính là người chiến sỹ cách mạng, giã đơn vị lên lối đi chiến đấu (có thể là lên chiến khu, lúc ấy đã thành lập ở Việt Bắc và biến đổi một nơi kín đáo và thiêng liêng, lôi kéo đối với đa số người thời ấy)”(1). Vào một sách bình thơ khác, cũng bắt đầu in chưa lâu, thì lại có ý kiến trái hẳn : “Chí nhớn mà lại đường nhỏ, cuộc đi chưa thấy có căn cứ gì mang lại nghiệp lớn xung quanh sự nhiệt huyết tinh thần… Ở lại thì thuyệt vọng nhưng ra đi thì không thấy gì là tươi sáng, nó từ nhủ bởi cái vẻ bi lụy của ghê Kha mặt sông Dịch thì cũng chẳng lừa được chủ yếu mình. Mấy câu thơ kết, lòng fan như sụp xuống, cả kẻ tiễn lẫn người đi, tuyệt vọng đến lỗi vô…”(2). Rõ ràng, bạn đi ở đây được hiểu thành một kẻ khoảng thường, có nét gần như 1 vai bội nghịch diện ! Hai chủ ý này số đông thiếu mức độ thuyết phục, nặng về suy diễn. Căn cứ vào cuộc sống và biến đổi thơ của thâm Tâm, hoàn toàn có thể đoán định bạn đi là người cách mạng, nhưng quan sát lại văn bạn dạng bài thơ thì vẫn có tín hiệu gì khiến cho ta dấn chắc điều này ? Còn chủ kiến thứ nhị thì chẳng thấy có căn cứ gì để phán đoán rằng fan ra đi từ lừa dối mình mà không lừa được, lại còn “lòng người như sụp xuống, cả kẻ tiễn lẫn tín đồ đi, tuyệt vọng đến lỗi vô…” nữa ! Rất rất có thể nhà phê bình thuận theo kinh nghiệm phê bình thơ hữu tình lâu nay, đã hiểu chệch ngôn ngữ nghệ thuật của bài xích thơ.

(1) Văn 11, Nguyễn Đình Chú (chủ biên), phần Văn học Việt Nam, sách giáo viên, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1991, tr.115.

(2) Vũ Quần Phương. Thơ với lời bình, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1990, tr.66-67.

Quả thật bài Tống biệt hành rất khó giảng. Từ bỏ ngữ vào câu dồn nén, có nhiều tỉnh lược, giữa các dòng thơ có nhiều khoảng trống, chế tạo ra thành một vẻ ám ảnh bí ẩn, không dễ gì thuyết minh mang lại thông. Chẳng hạn câu : “Đưa người, ta chỉ đưa người ấy, Một giã gia đình, một dửng dưng”, bắt đầu đọc qua, tưởng là 1 trong những kẻ giã gia đình, một kẻ dửng dưng, tuy thế không phải. “Một” đây là khăng khăng, nhất thiết : tuyệt nhất quyết quăng quật nhà ra đi, nhất thiết không được xúc động. Lại như câu : “Chí nhớn chưa về bàn tay không, Thì không khi nào nói quay lại !, cha năm, bà mẹ già cũng đừng mong”, có rất nhiều chỗ về tối nghĩa, buộc phải thêm chữ vào mới hiểu được. Chẳng hạn, chí nhớn : không về (nếu) bàn tay không. Chưa thành công thì đừng rỉ tai trở lại. Tuy thế vẫn khó khăn hiểu : lý do lại “Ba năm… cũng chớ mong” ? hay như là câu “Khuyên nốt em trai cái lệ sót” có thể gây cảm nhận là đời chị nhục nhằn, khóc xuyên suốt tuổi trẻ, còn quá chút lệ rước khóc em nốt. Có phiên bản chép là “dòng lệ xót” thì nghĩa lại khác nữa. Đúng như Vũ Quần Phương dấn xét : chữ nghĩa, câu thơ như không bám nhau.

Đối với bài bác thơ như bài xích này, theo chúng tôi, trước hết nên tò mò cấu tứ bài thơ để hiểu nó nguyên phiến, toàn vẹn. Còn câu chữ bài xích thơ, nói như Triệu Chấp Tín đời Thanh, chỉ là chiếc râu, dòng vẩy của con rồng đang cất cánh hiện ra phía bên ngoài đám mây cơ mà thôi, không thể rất đầy đủ được. Bài bác thơ này là lời của người tiễn đưa nói về người ra đi, còn người ra đi từ trên đầu chí cuối hình như không phát biểu điều gì. Nhưng bạn tiễn khôn cùng hiểu tín đồ đi và chỉ nhờ sự biểu hiện cảm xúc của fan tiễn cơ mà hình hình ảnh của tín đồ đi hiện lên mạnh mẽ, cao cả, một con tín đồ quyết hoàn thành bỏ tình riêng biệt ra đi do chí lớn. Như vậy, trong bài bác này trực tiếp chỉ mở ra cảm xúc, suy nghĩ của tín đồ tiễn. Tình cảm bạn đi hiện ra gián tiếp. Mặt khác, cảm tình hai fan này có khác nhau : một người bi thiết bã, nhức đớn, mà lại vẫn chấm dứt áo ra đi, một tín đồ muốn đưa tiễn một chinh phu truyền thống, nhưng thực tế chỉ bao gồm con tín đồ thời đại. Vì vậy, hồ hết sự đồng hóa tình cảm của hai fan làm một để bình luận đều thiếu hụt cơ sở. Rất có thể đây chỉ là một trong cuộc tiễn đưa được tưởng tượng, khắp cơ thể đi lẫn người tống biệt thực ra đều là vì Thâm trung tâm hư cấu trên mẫu nền tình cảm trong phòng thơ. Tuy vậy trong bài thơ vẫn dựng lên hai mẫu với chức năng biểu lộ khác nhau, thì ta bắt buộc hiểu bài thơ theo cấu trúc thể hiện của nó. Bài bác thơ là thơ trữ tình, tuy nhiên trữ tình một cách đặc biệt : không phải bằng giãi tỏ gan ruột mình, mà biểu thị cảm xúc qua việc khắc họa hình tượng con người. Nó chỉ là phương tiện đi lại để dựng lên hình hình ảnh người ra đi. Thiếu hụt sự phân biệt chính – phụ, trực tiếp – gián tiếp, công ty – khách hàng thì khó mà tránh được sự nhầm lẫn.

Bốn câu đầu rất tả nỗi lòng xao xuyến, bi ai bất ngờ của người đưa tiễn, không tồn tại sóng mà gồm sóng, trời vẫn chiều cơ mà mắt đang nhuốm hoàng hôn. Đây và đúng là một cảm xúc mới, bất ngờ, không dự loài kiến trước đối với người tiễn. “Đưa người, ta chỉ gửi người ấy” : một chinh phu đúng với dáng vẻ điệu chinh phu : “Một giã gia đình, một dửng dưng… Ly khách ! Ly khách ! tuyến phố nhỏ, Chí nhớn không về bàn tay không, Thì không khi nào nói quay trở về !, cha năm, bà bầu già cũng đừng mong”. Những chữ “một”, “một” “không”, “đừng” rất tả tính dứt khoát, cắt đứt số đông tình cảm thường thì của nhỏ người. Đoạn thơ thiên nói đến ý tưởng thuở đầu của người tiễn về fan ra đi rộng là diễn đạt thực tế của bạn ra đi trong cuộc tống biệt này.

Phần còn sót lại của bài xích thơ là sự hồi tưởng của người đưa tiễn để hiểu sâu hơn về fan ra đi :

Ta biết người bi tráng chiều ngày hôm trước :

Bây giờ ngày hạ sen nở nốt,

Một chị, nhị chị, cùng như sen,

Khuyên nốt em trai mẫu lệ sót.

Mùa hạ là mùa của sen. Hai bạn chị rất đẹp như sen mùa hạ, khóc khô nước mắt cơ mà không giữ lại được em làm việc nhà. Vậy là hiểu thêm ý chí fe đá của người đi, mặc dù có bi đát nhưng không biến chuyển :

Ta biết người buồn sáng hôm nay :

Giời chưa mùa thu, tươi lắm thay,

Em bé dại ngây thơ, đôi mắt biếc,

Gói tròn yêu thương tiếc chiếc khăn tay…

Trời đẹp, em thơ ngây, biết bao yêu mến tiếc. Fan ra đi không hẳn vì đói nghèo, bởi bất hòa, mà thuần túy chỉ vì chí lớn. Đó là con người nam nhi mà nhi đàn bà thường tình đã hết sức trói buộc :

Người đi ? Ừ nhỉ, người đi thực !

Mẹ thà coi như chiếc lá bay,

Chị thà coi như thể hạt bụi,

Em thà coi như hơi rượu say !

Người tiễn vẫn hiểu đến tận cùng người đi. Anh đã ra đi như 1 đấng trượng phu : chí béo coi nặng trĩu như núi Thái, bà bầu già, chị gái, em thơ mọi coi vơi như lông hồng. Không một tín hiệu nào mang lại ta thấy “ở lại thì bế tắc, tuy vậy ra đi chưa thấy gì tươi sáng cả”. Đó chỉ là sự việc lặp lại lối diễn dịch về văn thơ lãng mạn một thời mà thôi. Xin đừng tìm ở bài bác thơ này sự ca ngợi một lý tưởng ví dụ nào đó, do đó không nhất thiết là vấn đề phải nói vào thơ. Cũng chớ tìm ở chỗ này sự tố giác hiện thực làm sao đó. Bài xích thơ chỉ qua cuộc đưa tiễn mà trình bày một sự lựa chọn bi kịch của bé người không muốn sống trung bình thường, xua đuổi theo chí lớn. Nhưng người đi không hề là chiếc máy thô sơ, mà là 1 trong những con bạn : anh bi thảm chiều hôm trước, lại buồn sáng hôm nay, tràn trề thương tiếc. Anh hầu như không hề lãnh đạm ! Anh ra đi như một sự quyết tử chính những người ruột thịt của mình. Từng chữ thà trong câu thơ : “Mẹ thà coi như”, “Chị thà coi như”, “Em thà coi như”, đều thể hiện một sự lựa chọn. Một sự lựa chọn rất khó chút nào. Chọn bề nào cũng không tránh ngoài mất mát đau đớn. Lời thơ phải bao gồm chút lên gân nhằm vượt lên bản thân mình. Dẫu vậy dù thế cảm tình thực của bạn ra đi vẫn được biểu thị ra. Bài bác thơ do vậy thấm đẫm tình người, không còn một chiều, giản đơn.

Hành là thể thơ thông dụng ở trung hoa vào thời Hán Ngụy, Lục Triều, gồm cội mối cung cấp từ vào Nhạc phủ. Đặc điểm của nó là từ do, phóng túng, lớn, nhỏ, dài, ngắn phần nhiều không nuốm định. Lời thơ thường là tiếng nói làm cho mẫu chí trong bài bác hiện ra lồ lộ. Tống biệt hành của thâm Tâm vận dụng các đặc điểm đó. Câu thơ bảy chữ từ do, đầy câu hỏi, câu nói, các trùng điệp, vần trắc, vần bằng xen nhau sinh sản thành giọng thơ rắn rỏi, gân guốc, ngang tàng, vừa cổ điển, vừa hiện tại đại.

II

Tiếp nhận, thưởng thức tác phẩm văn học, dù phải phụ thuộc vào “tâm linh”, “trực cảm” như vậy nào, rút cuộc vẫn phải tất cả sự tổng quan để nhấn ra một cái gì. Nhưng tại đây với niềm cao hứng, tín đồ ta dễ nhận biết những điều không tương xứng với thực chất của hình tượng. Bởi vì vậy đối chiếu văn, đề xuất chú trọng về phương pháp.

Trên cơ sở đó, shop chúng tôi đề xuất cách hiểu máy ba (xem Văn nghệ, số4, 1992).

Đáng nhớ tiếc là bài in trên báo Giáo dục với thời đại đã gồm chỗ in sai, làm cho ngược hẳn nguyên ý, gây khó khăn hiểu cho chính mình đọc. Cũng bài xích này, in lên trên tạp chí Văn hóa với đời sống (NXB tp Hồ Chí Minh, 11-1991) sẽ in đúng chỗ đó như sau : “Anh hầu như không thể dửng dưng, anh ra đi như một sự hy sinh những người ruột thịt, tiết mủ của thiết yếu mình” (tr.27). Làm cho sao có thể hiểu là mái ấm gia đình hy sinh fan ra đi được ? Nhân đây xin được đính chính cùng các bạn đọc.

Bài báo của Hoàng Ngọc Hiến (Văn nghệ, số 4, 1992) “Đầy hoàng hôn trong mắt ai ?” phần đầu, thiết nghĩ thực tế là sự miêu tả khác đi, bao gồm chỗ tinh tế và sắc sảo hơn, chủ kiến cùng hướng với chúng tôi, theo phong cách của anh : từ bỏ việc xác minh động cơ ra đi do chí lớn, tới việc không nhất thiết đề nghị tìm đã cho ra lý tưởng cụ thể của chí khủng (mà anh nói tránh việc khoanh lại ý nghĩa của bài thơ vào một nội dung xác định của chí lớn), từ những việc ra đi là vì không thích sống đều đều (mà anh nói ngơi nghỉ lại thì phạm nhân túng, quẩn quanh quanh), cho tới tình fan của bài xích thơ (mà anh nói chí bự của ly khách, trong cảm giác mới của phòng thơ, mang chân thành và ý nghĩa nhân một số loại phổ biến), đặc thù dửng dưng vẻ ngoài và thực chất không hề dửng dưng, v.v.

Nhưng Hoàng Ngọc Hiến lời khuyên thêm vấn đề mới : “Người ra đi là ai ?”. Một đấng trượng phu gồm hơi phía lãng mạn hay 1 người lãng mạn có dáng dấp trượng phu ? Chắc ai ai cũng dễ dàng cân nhắc như vế đồ vật hai, vày thời ấy thực tế làm cái gi còn đấng trượng phu gồm hơi hướng lãng mạn (ví dụ như hình dáng Từ Hải) ? Nhưng, phân phát huy chủ kiến đó trái chiều trong tín đồ ra đi một bên là “nhân đồ vật lãng mạn”, với phần còn lại “là văn chương, là giải pháp điệu, là trò diễn, là điệu bộ…” với nâng chi tiết “đầy hoàng hôn trong mắt trong” lên hàng “nét lãng mạn tuyệt đối hoàn hảo ở nhân trang bị này”, thậm chí là là nét tốt vời bậc nhất của thơ mới và từ lực văn đoàn, thì Hoàng Ngọc Hiến sẽ hiểu chệch bản chất lãng mạn của nhân vật này. Bởi lẽ theo chúng tôi, nét lãng mạn hoàn hảo của nhân vật dụng này thứ 1 là cái cao cả, cái tạo cho giọng thơ “rắn rỏi, gân guốc, không mềm mại, uyển gửi như phần lớn thơ bấy giờ” nhưng Hoài Thanh đã nhận định rất tinh tế và sắc sảo ; là cái tứ thế “dửng dưng”, “Mẹ thà coi như… Chị thà coi như… Em thà coi như…” nó tạo cho ly khách ra khỏi trường lực của tình cảm mái ấm gia đình thường tình (mẹ già, chị đẹp, em đẹp, mùa đẹp, với toàn bộ sự bìu ríu) nhằm đi theo tiếng hotline của dòng cao cả. “Dửng dưng” đúng là điệu bộ, là cố gắng tâm lý, nhưng đâu chỉ có có thế, nó còn là lập trường chí lớn của ly khách hàng nữa, một lập trường fe đá, bắt buộc lay chuyển. Nếu chỉ gọi “dửng dưng” là “điệu bộ”, “trò diễn”, “nỗ lực trung tâm lý” nhưng không thấy là bề ngoài biểu hiện của “chí lớn”, thì tất cả sẽ hiểu fan ra đi là lên gân, gượng gập gạo, mang tạo, và không tin cả “chí lớn” của ly khách hàng ; và thực chất, kia là cách hiểu của fan đứng ngoài ngôi trường văn hoá của bài thơ.

“Đầy hoàng hôn trong đôi mắt trong” là một nét trẻ đẹp chứ không phải nét cao cả. Tống biệt hành đã tạo ra sự đối thoại, trái chiều nội tại giữa cái đẹp và chiếc cao cả trong bài bác thơ. Bạn đọc hãy để ý là trong bài này, phần nhiều cảm nhấn về vẻ đẹp, mẫu đẹp, đông đảo thuộc về người tiễn : “Bây giờ ngày hè sen nở nốt, Một chị, nhì chị, cùng như sen…”, “Trời không mùa thu, tươi lắm thay, Em nhỏ ngây thơ, hai con mắt biếc…”, “Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong ?”… Còn người ra đi hình như chỉ có biểu hiện cao cả, một cái cao siêu đã được phô trương tới mức có vẻ như như là nhẫn trọng điểm : “Một giã gia đình, một dửng dưng”, “… không lúc nào nói trở lại”, “Ba năm, bà bầu già cũng đừng mong”, “Mẹ thà coi như loại lá bay, Chị thà coi như là hạt bụi, Em thà coi như khá rượu say”. Đây đương nhiên vẫn là lời người tiễn, tuy thế là lời mô tả theo ý thức, ngữ điệu cùng từ ngữ của người đi (chứ chẳng phải của “điệu hành” như thế nào cả). Mẫu hay của bài bác thơ là sinh sống chỗ, cái cao cả không từ chối cái đẹp, không dè bỉu mẫu đẹp, với ngược lại, cái đẹp cũng không khiến cho cái cao quý trở thành lố bịch. Và vì vậy mà bài bác thơ ngấm đẫm tình người. Chỉ thỏa thuận cái đẹp, nhưng mà coi nhẹ mẫu cao cả, hay trái lại chỉ tôn vinh cái cao niên mà coi nhẹ mẫu đẹp, đều không hiểu biết nhiều đúng bài thơ này.

Chính bởi hiểu cấu trúc biểu thị bài thơ với sự đối lập trên phía trên mà cửa hàng chúng tôi đề xuất câu hỏi phân biệt, trái lập người tiễn với những người đi để phân tích. “Một người bi thương bã, cực khổ nhưng vẫn kết thúc áo ra đi, một fan muốn đưa tiễn một chinh phu truyền thống, nhưng thực tế chỉ bao gồm con fan thời đại”. Trước đó tín đồ ta chủ yếu về cách tìm hiểu gộp chung, thậm chí còn là nhất quán hai biểu tượng đó để lý giải. Chẳng hạn, Lê Bảo đã cho rằng : “Đây là 1 cuộc tự tống biệt mình”, “Ta ở đây đã là 1 trong những sự phân thân… “Người” cũng rất có thể là “ta”, nhưng mà ta vốn dĩ đã là ta. Nói một giải pháp nôm na, dễ hiểu : ta tống biệt ta trong một chiều bi thảm ly biệt. Với cũng chính vì sự phân thân này mà “Một giã gia đình, một dửng dưng”. Còn nếu không là người tống biệt thì không thể gồm “sóng vào lòng” cùng “hoàng hôn trong mắt trong” được”(1). Mã Giang Lân(2) cùng Vũ Quần Phương(3) cũng đầy đủ hiểu gần nhau, nhận định rằng “Tiếng sóng vào lòng, hoàng hôn vào mắt, thật ra đã thành biểu tượng của đa số nỗi lòng phân tách biệt, thảng thốt, xót xa”. Nguyễn Hoành size cũng viết : “Mắt đầy hoàng hôn, phù hợp là trong mắt có nỗi nhớ thương mênh mang, vời vợi, chất cất nỗi sầu chia ly ?”(1). Như vậy số đông các người sáng tác đều không một ai phân biệt tình cảm hai người, chỉ so sánh một tâm trạng chung của buổi chia ly. Điều này cũng có thể có cơ sở độc nhất định. Tuy thế thiết tưởng phải có đối lập mới phân tích vào chiều sâu, bởi bạn tiễn sẽ đóng vai “công cụ” tìm hiểu người ra đi, ý thức về tín đồ ấy. Thiết nghĩ, bao gồm nhờ gồm sự đối lập, tách bóc bạch người tiễn với những người đi bắt đầu làm bật ra được câu hỏi “Đầy hoàng hôn trong mắt ai” trước đó chưa được nêu ra.

Nhận xét của Hoàng Ngọc Hiến khôn xiết quý báu, nó giúp hiểu sâu thêm lôgíc biểu đạt của bài xích thơ. Vì sao người tiễn nói :

Đưa người, ta chỉ đưa người ấy…

“Người ấy” là phân biệt với người nào ? với sự nhạy cảm ở trong nhà bình thơ, Vũ Quần Phương trằn trọc với thắc mắc ấy. Cái sự bóc bạch “ta chỉ đưa fan ấy” không với lượng tin tức nào, vì gồm ai trách ông gồm đưa thêm bạn nào không giống đâu, tuy vậy câu thơ còn mang một lượng tâm hồn : người tiễn chỉ biết có bạn đi, họ là tất cả với nhau, bao quanh là vô nghĩa. “Người ấy” trái lập với “xung quanh”. Hoàng Ngọc Hiến hiểu câu ấy thể hiện lòng cảm phục, còn Lê Bảo thì hiểu là việc phân thân.

Thiết nghĩ, cả mấy biện pháp hiểu ấy rất nhiều chưa trọn vẹn chính xác, chưa nói đến cái chính. Thực tế vấn đề là fan tiễn bất thần nhận ra một con bạn khác, bên trong của ly khách. Ta tưởng chỉ gửi con tín đồ ấy, con bạn “Một giã gia đình, một dửng dưng…”, thế và lại phát hiện tại thấy “đầy hoàng hôn trong mắt trong” ! Chính góc nhìn đầy hoàng hôn cơ đã làm anh ngạc nhiên tự hỏi (“Bóng chiều ko thắm, không tiến thưởng vọt, Sao đầy hoàng hôn trong đôi mắt trong ?”). Hợp lí đó là “con người ấy”? Đoạn thơ này là 1 đoạn thơ nhì giọng :

Đưa người, ta chỉ đưa fan ấy

Một giã gia đình, một dửng dưng…

– Ly khách hàng ! Ly khách hàng ! tuyến phố nhỏ

Chí nhớn không về bàn tay không

Thì không bao giờ nói trở về !

Ba năm, bà mẹ già cũng đừng mong.

Lời thơ của người tiễn gồm khâm phục, có đau đớn, và có những câu lặp lại ngữ điệu và ý thức của bạn ra đi (“Một giã gia đình, một dửng dưng”, “không lúc nào nói trở lại”, “Ba năm, bà mẹ già cũng đừng mong…”) vừa khẳng định, vừa ngạc nhiên. Chính điều này làm người tiễn lưu giữ lại chiều hôm trước, lưu giữ lại sáng sủa hôm sau, và thấu hiểu nỗi bi ai đã gồm từ mấy cuộc chia tay trước. Tuy vậy, rốt cuộc tín đồ ra đi vẫn ra đi : “Người đi ? Ừ nhỉ, fan đi thực !…”. Bài bác thơ trước sau vẫn xác định con bạn mang chí mập ra đi, nhưng lại đồng thời nó cũng xác minh một con fan thật. Fan đi không những có hình dáng trượng phu “thoắt đã hễ lòng tứ phương” loại Từ Hải, mà còn tồn tại cái thật của tình cảm lúc chia biệt của bạn lính thú đời xưa. Hiển nhiên, đây không hẳn là cuộc ra đi xứng đáng thương, đẫm nước mắt, nhưng là cuộc ra đi tự nguyện đầy lãng mạn. Giây phút “Tống biệt” bao gồm ý vị vĩnh biệt này là 1 trong dạng của “thời điểm bự hoảng” của con tín đồ buộc tín đồ trong cuộc biểu lộ hết bản chất nhân tính sống động của mình. Cho nên vì thế “đầy hoàng hôn trong mắt trong” không chỉ có là tín hiệu của nỗi buồn, mà tại chỗ này nó còn là tín hiệu của con bạn thật hiện giờ đang bị che giấu. Mẫu hay của bài bác thơ chính là sự mô tả vẻ đẹp của con người cừ khôi trong cục bộ sự biểu lộ chân thật của nhân tính, đầy tinh thần nhân đạo.

III

Có người cho rằng ý nghĩ về ra đi như giải pháp hiểu trên trên đây xem ra hung ác quá, mong mỏi tìm một phương pháp hiểu “nhân ái” hơn, đã đề nghị không yêu cầu bị “ám hình ảnh bởi mấy chữ thà”, với diễn ý các câu thơ trong khổ cuối là :

Người đi ! Ừ nhỉ, người đi thực !

Xin bà bầu hãy coi bé như chiếc lá bay

Xin chị hãy coi em như phân tử bụi

Xin em nhỏ dại coi anh như khá rượu say.

Mới xem qua thì có vẻ như hợp thời thượng, nhưng chắc hẳn rằng không cân xứng với bài thơ. đơn vị thơ áp dụng lối trùng điệp lặp lại chữ thà nhằm gây tuyệt hảo thì bảo không nên “ám ảnh”. Vậy là đơn vị thơ non tay quá, sử dụng chữ để fan ta gọi sai ý ông, đòi hỏi phải lý giải lại ! nhà thơ lại còn khôn xiết kém cỏi về tư tưởng nữa : em nhỏ nhắn “ngây thơ đôi mắt biếc” làm cái gi đã biết uống rượu say, với nhất là chưa hiểu bài toán gì sẽ xảy ra, làm cái gi có được động tác phớt đời để nhưng “coi anh như hơi rượu say”?! công ty thơ lại cũng chưa chắc chắn viết thông được một khổ thơ. Chiếc một sẽ là ý nghĩ về của người tiễn, nhảy một cái, ba dòng tiếp là ý nghĩ cùng lời của bạn ra đi ! Cả khổ thơ các là lời của người tiễn đưa, chẳng tất cả cơ sở như thế nào để biến nó thành lời của tín đồ ra đi cả.

Thực ra, bên thơ Thâm trọng điểm rất già dặn, chỉ có bạn đọc non nớt nhưng thôi.

Đọc thơ văn đề xuất tôn trọng dòng mạch lôgíc vốn bao gồm của văn bản. Tínhđa nghĩa của văn bạn dạng cũng do cấu trúc khách quan của chính nó biểu hiện, chứ không hẳn do ý ao ước của fan đọc ao ước gán vào ráng nào cũngđược.

Bạn cũng có thểThích

Quang phổ là gì? nguyên lý, phân tích quang phổ Ánh sáng ta không

10/09/2024

Đề bài: phân tích đoạn đoàn quân không mọc tóc …sông mã gầm lên khúc độc hành

16/05/2024

20+ phân tích tây tiến đoàn quân không mọc tóc …sông mã gầm lên khúc độc hành

02/10/2024

Phép phân tích quang phổ không thể xác định được:, quang phổ là gì

11/09/2024